ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ

Η απληστία για πλούτο, δύναμη και εξουσία μέσα στην ανθρώπινη ιστορία συναντάται σε όλες τις εποχές. Αυτή πάντοτε συνδεόταν με την ακόρεστη επιθυμία για την απόκτηση του χρυσού από τους κάθε λογής ισχυρούς του αρχαίου κόσμου. Η ιστορία του βασιλιά Μίδα αποτελεί ένα διαχρονικό παράδειγμα των συνεπειών της χωρίς όρια επιθυμίας για κατοχή και συσσώρευση του πολύτιμου αυτού μετάλλου.

Ο Ηρόδοτος μας παραδίδει τη σύλληψη του Σιληνού από τον Φρύγα βασιλιά Μίδα, τον γιο του Γόρδιου, στους βασιλικούς του κήπους με τα αυτοφυή εξηντάφυλλα άγρια τριαντάφυλλα. Ο Σιληνός στον αρχαίο κόσμο σχετίζεται με τη διονυσιακή λατρεία, θεωρείται μάλιστα ότι ανέθρεψε τον Διόνυσο. Οι παραδόσεις για την καταγωγή του ποικίλουν. Άλλοτε θεωρείται γιος του Πάνα ή του Ερμή και μιας Νύμφης, άλλοτε εκλαμβάνεται ως θεός παλαιότερος, μια και γεννήθηκε από τις σταγόνες του αίματος του Ουρανού, όταν ακρωτηριάστηκε από τον Κρόνο. Άσχημος, με χοντρά χείλη, πλατιά μύτη, βλέμμα ταύρου, μεγάλη κοιλιά, συχνά μεθυσμένος, τόσο που με δυσκολία κρατιόταν πάνω στο γαϊδουράκι του. Ωστόσο, θεωρούνταν σοφός, δάσκαλος-παιδαγωγός, όπως και ο Κένταυρος Χείρων. Συχνές μάλιστα είναι οι συλλήψεις του από διαφόρους, οι οποίοι επιθυμούσαν να μάθουν τα μυστικά της σοφίας του, τα οποία δεν αποκάλυπτε διαφορετικά.

Για τον τρόπο σύλληψης από τον βασιλιά Μίδα ο μύθος παρουσιάζει διάφορες εκδοχές. Μία τοποθετεί τη σύλληψη στην περιοχή του Άνω Λουδία, η οποία αρχίζει από τη Μενηίδα, καθώς και στο Πάικο, που οι πρόποδές του εκτείνονται ανατολικά του ποταμού, όπου ακόμη και σήμερα υπάρχουν αυτοφυή κλήματα και διάφορα είδη τριανταφυλλιών. Ο Μίδας τον βρήκε να κοιμάται ύστερα από ισχυρή οινοποσία. Όταν ξύπνησε, ζήτησε από τον Σιληνό να του διδάξει τη σοφία. Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου ο Σιληνός έχασε τον δρόμο του και αποκοιμήθηκε μακριά από τη συνοδεία του Διόνυσου στα βουνά της Φρυγίας. Τον βρήκαν χωρικοί που τον αλυσόδεσαν και τον παρέδωσαν αιχμάλωτο στον βασιλιά τους τον Μίδα, γιατί δεν τον αναγνώρισαν. Αντίθετα, ο Μίδας, που κάποτε είχε μυηθεί στα διονυσιακά μυστήρια, τον αναγνώρισε, τον ελευθέρωσε και τον συνόδευσε μέχρι να βρει τον Διόνυσο. Ο θεός, ευχαριστώντας τον βασιλιά, τον αντάμειψε με το χάρισμα, που του ζήτησε ο ίδιος ο Μίδας: ό,τι αγγίζει να γίνεται χρυσός. ‘Όταν όμως άγγιζε το φαγητό του αυτό γίνονταν χρυσό, με αποτέλεσμα πανικόβλητος να προστρέξει ικέτης στον θεό να πάρει το δώρο που του έκανε πίσω. Ο Διόνυσος τον διέταξε να λουσθεί στον Πακτωλό ποταμό, κοντά στο όρος Τμώλος. Πράγματι το λουτρό έσωσε τον Μίδα, και από τότε ο ποταμός έγινε συνώνυμος του χρυσού που βρίσκονταν στην κοίτη του, αλλά και της κάθε λογής ανθρώπινης ευδαιμονίας και αφθονίας. Ο Πακτωλός ποταμός το μικρό αλλά φημισμένο ποτάμι της Λυδίας, πηγάζει στη βόρεια πλευρά του όρους Τμώλου, ρέει βόρεια, και συμβάλλει στον Έρμο ποταμό τριάντα στάδια ύστερα από τις Σάρδεις, τη πρωτεύουσα της αρχαίας Λυκίας. Τα ψήγματα χρυσού του πακτωλού ποταμού ήταν στην αρχαιότητα παροιμιώδη, με την Λυδία να θεωρείται η «χρυσή χώρα» του αρχαίου κόσμου. Ο Πλούταρχος αποκαλεί τον ποταμό «Χρυσορρόα», επειδή έρρεε σ’ αυτόν χρυσάφι. Τα πλούτη των βασιλιάδων της Λυδίας ήταν ξακουστά, με την αρχαία παράδοση να ισχυρίζεται ότι στη περιοχή αυτή κυκλοφόρησαν τα πρώτα χρυσά νομίσματα. Τα αποθέματα χρυσού ήταν επιφανειακά και στη νεώτερη εποχή είχαν ήδη εξαντληθεί.

ΠΗΓΗ:

WILLIAM SMITH, A CLASSICAL DICTIONARY OF GREEK AND ROMAN BIOGRAPHY, MYTHOLOGY AND GEOGRAPHY, LONDON 1904

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΟΜΒΟΣ για την υποστήριξη των διδασκόντων την Ελληνική Γλώσσα